Olijfolie staat ook wel bekend als het vloeibare goud. Het is een plantaardige olie die boordevol gezonde vetten en antioxidanten zit. Hij is populair in de keuken en als bestanddeel in beautyproducten. In dit artikel beantwoorden wij alle vragen over olijfolie!
In deze minigids lees je wat een goede olijfolie is en presenteren we onze top 5 beste merken olijfolie.
Terra Delyssa is biologische extra vierge olijfolie uit Tunesië met een zijdezachte smaak. Hij werd in zowel 2022 als in…
Il Circolo is een biologische extra vergine olijfolie uit Sicilië. Deze biologische olie is een eerlijk product van superieure kwaliteit…
Wat is olijfolie?
Olijfolie is een plantaardige olie die gewonnen wordt uit olijven. Het is een van de oudste en meest bekende oliën ter wereld en hij wordt veel gebruikt in de keuken en in beautyproducten.
Olijfolie: een korte geschiedenis
Tegenwoordig komt de meeste olijfolie uit het Mediterrane gebied, maar dit is niet waar olijfolie oorspronkelijk vandaan komt. Volgens de oudst bekende gegevens werd er in 6000 jaar geleden al olijfolie gemaakt in het toenmalige Palestina.
Het was pas rond het jaar 1200 voor Christus dat het volk de Feniciërs de olijfboom vanuit het huidige Libanon verspreidden langs de kusten van de Middellandse Zee. En hiermee ook de kennis om olijfolie te maken. Met de groei van het Romeinse Rijk werden olijven, olijfolie en de cultuur eromheen verspreid over de rest van Europa, en later de wereld.
Hoe wordt olijfolie gemaakt?
De traditionele manier om olijfolie te maken is door olijven met een steenmolen te pletten tot een olijvenpasta. En daarna met persmanden de olie van de pasta te scheiden. De gewonnen olijfolie werd daarna een paar dagen met rust gelaten om het residu te laten bezinken, voordat hij werd gebotteld.
Hoewel deze methode lokaal nog wel wordt gebruikt, zijn de meeste olijfoliemakers overgestapt op machinale productie met extractie in twee fasen. Dit proces is sneller en geeft meer controle over de kwaliteit van het eindproduct. De kwaliteitseisen voor olijfolie liggen vandaag de dag namelijk een stuk hoger dan vroeger. Uiteraard kan niet elke kleine boer eigen verwerkingsmachine bekostigen, je gebruikt hem immers maar één keer per jaar. Daarom vind je in een regio met kleinere producenten vaak een olijfoliemolen waar alle boeren in de regio hun oogst naartoe brengen om daar tegen een vergoeding olijfolie van te laten maken.
Welke landen produceren olijfolie?
Spanje, Italië en Griekenland zijn de grootste olijfolieproducenten ter wereld, samen goed voor ongeveer 75% van de totale productie. Spanje is de onbetwiste leider, verantwoordelijk voor 45-47% van de wereldwijde olijfolieproductie. Italië volgt met 13-17%, terwijl Griekenland goed is voor 9-11%. Andere belangrijke producenten zijn Tunesië, Turkije, Syrië, Marokko en Argentinië, die samen de resterende 30% leveren.
Door klimaatverandering verschuift het ideale teeltgebied voor olijven naar het noorden, wat ervoor zorgt dat ook landen zoals Kroatië en andere Balkanlanden tegenwoordig olijfolie produceren. Zelfs in Californië is de olijfolieproductie in opkomst.
Wat bepaalt de kwaliteit van olijfolie?
Er zijn vier factoren die de kwaliteit bepalen bij het maken van olijfolie.
- Tijdstip van oogsten: olijven die vroeg in het seizoen geplukt zijn bevatten meer antioxidanten en geven de olie een superieure smaak.
- Kwaliteit van de olijf: olijven die al wat rijper zijn of een beschadiging hebben, halen de kwaliteit van de olijfolie naar beneden.
- Snelle verwerking: nadat een olijf geplukt is, wordt de kwaliteit snel minder en dus moet hij zo snel mogelijk worden verwerkt.
- Temperatuur bij verwerken: warmte zorgt ervoor dat de kwaliteit van olijfolie snel achteruit gaat. Daarom heeft een koude persing (< 27 °C) de voorkeur. Dit levert minder olie op, maar de kwaliteit en smaak zullen hoger zijn.
Welke soorten olijfolie zijn er?
Olijfolie wordt niet op olijvensoort ingedeeld, maar op kwaliteit. We onderscheiden 3 soorten:
- Extra vierge olijfolie: dit is olijfolie van de hoogste kwaliteit. Om dit predicaat te mogen dragen, moeten de olijven binnen 24 uur na het plukken worden verwerkt. De zuurgraad moet onder de 0,8% liggen en de verwerkingstemperatuur mag niet hoger dan 27 ℃ zijn geweest.
- Vierge olijfolie: ook dit is olijfolie van de eerste persing, maar deze mag een zuurgraad tot 1,5% hebben en hoeft niet binnen 24 uur te worden verwerkt. Hierdoor is hij iets minder lekker en gezond, maar natuurlijk ook iets goedkoper.
- Gewone olijfolie: de laagste klasse (en de goedkoopste) heeft vaak termen als klassiek, puur of delicaat op het etiket staan. Dit is geen teken van kwaliteit, maar pure marketing. De smaak en de hoeveelheid gezonde stoffen zijn aanzienlijk minder dan bij extra vierge olijfolie. Aan de andere kant bevat hij net zo veel gezonde vetten als de extra vierge variant en dat maakt hem zeer geschikt om in te bakken.
Wat is de beste olijfolie?
Extra vierge is de beste olijfolie, maar er zijn verschillende gradaties. Dit is misschien even schrikken, maar goede olijfolie vind je niet in de supermarkt! Hier ligt de nadruk op goedkope olijfolie die mensen kunnen betalen. Een premium olijfolie is superieur van smaak en ook veel gezonder dan wat je in de buurtsuper kunt kopen. De zuurgraad ligt dan ook ver onder de 0,8%.
Hoe herken je goede olijfolie?
De beste manier om goede olijfolie te herkennen is door hem te proeven en er aan te ruiken. Olijfolie van hoge kwaliteit is vaak een beetje bitter en scherp. Dit wijst erop dat hij vers is en op de aanwezigheid van antioxidanten. De geur doet denken aan vers gras. Mocht je ooit olijfolie gaan kopen in een speciaalzaak, dan heb je vaak de mogelijkheid om hem eerst te proeven en dan zijn dit de dingen om op te letten.
Natuurlijk heeft niet iedereen een speciaalzaak in de buurt, dus gelukkig zijn er meer manieren om te bepalen wat goede olijfolie is. Hierbij zou je kunnen letten op de aanwezigheid van een keurmerk. Maar ook op eventuele prijzen die de olie heeft gewonnen. Natuurlijk kun je ook gewoon even onze keuzegids met de beste olijfolies checken, wel zo makkelijk!
Olijfolie competities
Om het gebruik van olijfolie in de keuken te promoten worden er wereldwijd olijfoliecompetities georganiseerd. De bekendste en meest prestigieuze is de New York International Olive Oil Competition (NYIOOC). Hier in de prijzen vallen betekent wereldwijde aandacht en een boost voor de verkopen. De verschillende competities zijn dan ook een goede plek om nieuwe merken olijfolie te ontdekken. Sinds 2021 heeft ook Nederland zijn eigen competitie, de AIOOC in Amsterdam! In ons artikel Top 10 beste olijfolie vind je een overzicht van de topmerken die dit jaar in de prijzen zijn gevallen.
Hoe kan je olijfolie het beste bewaren?
Goede olijfolie blijft, als je hem op de juiste manier bewaart, twee jaar goed. Vermijd blootstelling aan licht, warmte en zuurstof. Die zorgen er namelijk voor dat de olijfolie gaat oxideren, wat de smaak negatief beïnvloedt. Sluit de fles daarom altijd goed af en zet hem niet te dicht bij de kookplaat en vermijd direct zonlicht. Op deze manier blijft de olijfolie langer vers en behoudt het zijn voedingswaarde en smaak. De beste plek om olijfolie te bewaren is dan ook op een koele, donkere plaats, zoals een kast of voorraadkamer.
Gezondheidsvoordelen van olijfolie
Boordevol gezonde stoffen
Olijfolie is rijk aan onverzadigde vetzuren en antioxidanten. Onverzadigde vetzuren werken cholesterol verlagend en zijn dus goed voor je hart en bloedvaten. Hierdoor is het veel gezonder om in te bakken dan boter, dat vooral verzadigde vetten bevat.
Verder bevat extra vierge olijfolie veel antioxidanten die je cellen beschermen tegen veroudering. Dagelijks gebruik van olijfolie zou zelfs helpen om dementie te voorkomen. Dit laatste is nog niet onomstotelijk bewezen, maar de aanwijzingen zijn sterk. Zo komt dementie rondom de Middellandse Zee, waar ze praktisch overal olijfolie voor gebruiken, nauwelijks voor.
Mediterrane dieet
De Amerikaanse wetenschapper Ancel Keys ontdekte in de jaren 50 dat mensen rondom de Middellandse Zee veel gezonder waren dan op andere plekken op de wereld. De reden bleek hun leef- en voedingspatroon waar het gebruik van olijfolie een belangrijke rol in speelt. Het Mediterrane dieet is inmiddels meerdere malen uitgeroepen tot het gezondste dieet ter wereld!
Olijfolie in de keuken
Bijna iedereen heeft een olijfolie in huis. Het is dan ook zeer veelzijdige olie die gebruikt kan worden voor bakken en braden. Maar ook voor over de salade en voor het maken van bijvoorbeeld dressings, vinaigrettes en mayonaise. En heb je wel eens brood met olijfolie gegeten? Rondom de Middellandse Zee is dit een populair ontbijt, en ook nog erg gezond!
Bakken in olijfolie – Gezonde vetten en hoge hittebestendigheid
Wist je dat olijfolie het nummer één bakvet voor in de keuken is? Naast een hoog percentage onverzadigde vetten is olijfolie namelijk ook rijk aan antioxidanten. Deze zorgen voor een hoge weerstand tegen verhitten, waardoor hij stabieler blijft. Hierdoor ontstaan er minder makkelijk ongezonde stoffen dan bij andere bakolies en boter, die minder goed tegen verhitten kunnen.
Weetje: lang werd gedacht dat extra vierge olijfolie ongezond was om mee te bakken. Tot in 2019 Australische onderzoekers aantoonden dat dit niet klopt en dat extra vierge olijfolie juist de gezondste olie is om in te bakken. De gewone variant bevat echter net zo veel gezonde vetten en is een stuk goedkoper.
Past in een gezond dieet
In tegenstelling tot boter bevat olijfolie vooral onverzadigde vetten. Het zijn de verzadigde vetten die het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Bakken in olijfolie is dan ook een bewuste keuze en dé reden dat steeds meer mensen overstappen van boter over op olijfolie. Niet alleen voor bakken in de pan, maar ook voor het bakken van cake, koekjes en andere bakproducten.
Boter in cake en koekjes vervangen door olijfolie
Cake en koekjes, wie is er niet dol op? Helaas zitten ze vaak vol met boter, niet erg gezond dus. Deze zou je prima kunnen vervangen door olijfolie, maar de voedingsmiddelenindustrie neemt liever nog geen afscheid van de vertrouwde botersmaak. Maar wie goed zoekt, vindt ze inmiddels wel in de supermarkt.
Zelf cake en koekjes bakken zonder boter
Gelukkig hoef je niet op de voedingsmiddelenindustrie te wachten en kun je zelf ook een cake zonder boter te bakken. Op het internet vind je genoeg lekkere recepten. Maar ook een gezonde versie van je favoriete cakerecept behoort tot de mogelijkheden door de hoeveelheid boter om te rekenen naar olie. Dit is zo gedaan met onze boter naar olie calculator.
Andere toepassingen van olijfolie
Ook buiten de keuken is olijfolie populair. Zo wordt het onder andere gebruikt in schoonheidsproducten en om mee schoon te maken.
Schoonheids- en verzorgingsproducten
Veel beautyproducten maken dankbaar gebruik maken van de verzorgende en hydraterende eigenschappen van olijfolie. Denk maar eens aan de wereldberoemde Aleppo zeep en de vele verzorgende en vochtregulerende crèmes. Wil je zelf een beautyproduct maken met olijfolie? Dat kan heel eenvoudig! Een bodyscrub van olijfolie heb je in een handomdraai gemaakt.
Veelgebruikt als huis-tuin-en-keukenmiddeltje
Ook in de categorie ‘oma weet raad’ vinden we olijfolie regelmatig terug. Zo kun je onder andere schoonmaken met olijfolie, het gebruiken om leer en hout weer laten glanzen, je nagelriemen ermee verzorgen en er make-up mee verwijderen. Ook kom je met een paar druppels olijfolie in je oor eindelijk van dat verstopte oor af.